ذِی الْقُربی

مراد از ذی القربی در آیات شریفه، اهل‌بیت پیامبر علیهم السلام و افضل ایشان حضرت مولا علی امیرمؤمنان‌علیه السلام است. 

منابع:

(الاحتجاج، ج‌2، ص‌306. المعجم الصغیر ج‌1، ص 76؛ شواهد التنزیل، ج 1، ص 189) 

از جمله در آیه شریفه می‌فرماید: 

«وَاعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَی‌ءٍ فَأَنَّ للَّهِ‌ِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبی ..»

(سوره انفال، آیه 41) {آیه خمس}

«بدانید هر غنیمتی بدست آورید، خمس آن برای خدا و پیامبر، و برای ذی‌القربی و ... است».

ذُو مَتْرَبَةٍ

«أَوْ مِسْکِیناً ذا مَتْرَبَةٍ»

(سوره بلد، آیه 16) 

«یا مستمندی خاک‌نشین را». 

نقل شده: 

امام باقرعلیه السلام در مورد این آیه فرمود: 

مراد حضرت علی امیرالمؤمنین‌علیه السلام است؛ او مَترَب بالعلم است؛ از نظر علم از همه بی‌نیاز است، و به اندازه کل زمین علم دارد. 

منابع:

(بحارالانوار، ج‌24، ص‌282؛ تفسیرقمی، ج‌2،ص‌422.)

ذُو الْقَلْبِ‌

کسی که دارای قلب و عقل است

چنان‌که حضرت مولا علی امیرالمؤمنین‌علیه السلام فرمود:

أَنَا ذُوالْقَلْبِ فَیقُولُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ: «إِنَّ فِی ذلِکَ لَذِکْری لِمَنْ کانَ لَهُ قَلْبٌ » 

ذِکْرُ الرَّسُولِ‌

ابن عباس درباره آیه «ذِکْراً رَسُولاً»(سوره طلاق، آیه 10) گوید: 

«اَلنَّبِی ذِکْرٌ مِنَ اللَّهِ وَعَلِیٌّ ذِکْرٌ مِنْ مُحَمَّدٍ

کَما قالَ: «وَإِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَلِقَوْمِکَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ» 

( سوره زخرف، آیه 44)

«رسول خدا ذکری از خداست

اَلْحَقُّ‌

«وَقُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ شآءَ ...»

(سوره کهف، آیه 29) 

«بگو: این حقّ است از سوی پروردگار شما! هرکس می‌خواهد...». 

در مورد این آیه، از امام باقرعلیه السلام نقل شده که فرمود: