الرَّحْمَةُ

«قُلْ بِفَضْلِ‌اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیفْرَحُوا هُوَخَیرٌ مِمّا یجْمَعُونَ»

(سوره یونس، آیه 58) 

«بگو: به فضل و رحمت خدا باید خوشحال شوند؛ این از تمام آنچه جمع کرده‌اند، بهتراست».

 «... وَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّیطانَ إِلّا قَلِیلاً»

(سوره نساء، آیه 83)

 «... و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، جز عدّه کمی، همگی از شیطان پیروی می‌کردید». 

یکی از اسامی قرآنی حضرت مولا علی امیرمؤمنان‌علیه السلام رحمت است.

چنان‌که ابن‌عباس درباره آیه می‌گوید: 

الرِّجالُ عَلَی الْأَعْرافِ‌

«وَبَینَهُما حِجابٌ وَ عَلَی الْأَعرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیماهُمْ»

(سوره اعراف، آیه 46) 

«و در میان آن دو گروه [بهشتیان و دوزخیان ، حجابی است، و بر اعراف، مردانی هستند که هریک از آن دو را از چهره‌شان می‌شناسند». 

حضرت زهراعلیها السلام فرمود: 

از پدرم رسول خداصلی الله علیه وآله پرسیدم: 

مراد از اعراف در این آیه کیانند؟

الرّاکِعُونَ فِی الْقُرْآنِ‌

«إِنَّما وَلِیکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلاةَ وَیؤْتُونَ الزَّکاةَ وَهُمْ راکِعُونَ»

(سوره مائده، آیه 55) 

«سرپرست و ولی شما، فقط خدا و پیامبر او است و آنها که ایمان آورده‌اند؛ همانها که نماز را برپا می‌دارند و در حال رکوع، زکات می‌دهند». 

شیعه و سنّی نقل کرده‌اند: 

این آیه، فقط در حقّ حضرت علی امیرمؤمنان‌علیه السلام نازل شده، وقتی

ذِی الْقُربی

مراد از ذی القربی در آیات شریفه، اهل‌بیت پیامبر علیهم السلام و افضل ایشان حضرت مولا علی امیرمؤمنان‌علیه السلام است. 

منابع:

(الاحتجاج، ج‌2، ص‌306. المعجم الصغیر ج‌1، ص 76؛ شواهد التنزیل، ج 1، ص 189) 

از جمله در آیه شریفه می‌فرماید: 

«وَاعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَی‌ءٍ فَأَنَّ للَّهِ‌ِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبی ..»

(سوره انفال، آیه 41) {آیه خمس}

«بدانید هر غنیمتی بدست آورید، خمس آن برای خدا و پیامبر، و برای ذی‌القربی و ... است».

ذُو مَتْرَبَةٍ

«أَوْ مِسْکِیناً ذا مَتْرَبَةٍ»

(سوره بلد، آیه 16) 

«یا مستمندی خاک‌نشین را». 

نقل شده: 

امام باقرعلیه السلام در مورد این آیه فرمود: 

مراد حضرت علی امیرالمؤمنین‌علیه السلام است؛ او مَترَب بالعلم است؛ از نظر علم از همه بی‌نیاز است، و به اندازه کل زمین علم دارد. 

منابع:

(بحارالانوار، ج‌24، ص‌282؛ تفسیرقمی، ج‌2،ص‌422.)